Op 10 april besprak de Amsterdamse gemeenteraad het rapport “Ervaringen met erfpacht” dat in opdracht van de Tweede Kamer is opgesteld. De middelgrote en grote gemeentes die door het bureau Companen onderzocht zijn, hebben erfpacht allemaal afgebouwd en facultatief gemaakt, zoals de VVD dat ook in Amsterdam wil. De conclusies van het rapport zijn een klap in het gezicht van erfpachtminnend Amsterdam: erfpacht wordt niet gemist als sturingsinstrument en niet gemist als inkomstenbron.
Frappant was dat de linkse partijen (PvdA, GL en SP) in de gemeenteraad afzagen van een reactie toen het rapport besproken werd. Ook ik zou – als ik in hun schoenen stond – niets positiefs uit het rapport kunnen halen …
Ook bij de behandeling van de Rekening over 2012 viel er weinig vrolijks over erfpacht te melden. In 2012 bleken de kosten die de gemeente maakt om het erfpachtsysteem overeind te houden gestegen te zijn met maar liefst 17%; de opbrengsten daalden met 12%. Tegenover de baten van 206,4 miljoen staan inmiddels lasten van 112 miljoen (bestaande uit o.a. rente en kosten ambtenaren). Daarmee wordt erfpacht een steeds inefficiënter product. Een voorstel van CDA en VVD om eens te onderzoeken of de gemeente financieel niet beter af is als grond te koop wordt aangeboden, werd door een linkse meerderheid niet gesteund. Links Amsterdam zegt daarmee niets anders dan de vermoedelijke waarheid niet onder ogen te willen zien.
Vandaag kwam het Amsterdamse College naar buiten met een voorstel erfpacht in Amsterdam minder complex, minder onduidelijk en minder risicovol te maken. Het belangrijkste onderdeel uit dit voorstel is het plan om de canon – de vergoeding voor het gebruik van de grond – alleen nog maar te wijzigen op het moment van verkoop van de woning. De hoogte van de canon zal dan bepaald worden aan de hand van de verkoopprijs van de woning.
Een echte herziening, zoals het inwisselen van voortdurende erfpacht voor eeuwigdurende erfpacht, laat het College helaas na. Ook de optie huizenbezitters de kans te geven de grond onder hun woning te kopen zit niet in het voorstel. Een gemiste kans. Erfpacht blijft verplicht, wat schadelijk en onzinnig is. Dit wil echter niet zeggen dat de VVD bij voorbaat tegen aanpassingen is. Van een slecht systeem kan je een iets minder slecht systeem maken. Daar moet de Amsterdamse huiseigenaar dan wel aantoonbaar iets van merken.
Het voorstel van vandaag heeft de vorm van een consultatie. Erfpachters en andere betrokkenen krijgen tot 10 juni de tijd te reageren. Pas na de zomer zal verder gewerkt worden aan de totstandkoming van de nieuwe Algemene Bepalingen.
Enkele liberale observaties:
- Het College stelt voor dat erfpachters financieel neutraal kunnen overstappen naar de nieuwe Algemene Bepalingen. Voor veel erfpachters gelden de zeer ongunstige Algemene Bepalingen 2000, die als het ware opgesteld zijn om de gemeentekas maximaal te spekken. Als je ten opzichte van die Algemene Bepalingen ‘financieel neutraal’ kan overstappen zegt dat niet zo veel. De VVD hecht er aan dat een gunstige regeling voor de verlengde afkoop, zoals die uit de Algemene Bepalingen 1994, wordt verwerkt in de nieuwe Algemene Bepalingen.
- Het College stelt voor aan de canonherzieningsprocedure geen deskundige meer te pas te laten komen. Dat lijkt efficiënt, maar in 2012 concludeerde de Rekenkamer nog dat in 82% van de gevallen waarbij bezwaar wordt aangetekend tegen de gemeentelijke aanbieding voor herziening van de erfpachtcanon de door deskundigen vastgestelde canon gemiddeld € 591 per jaar lager uitkomt dan de gemeentelijke aanbieding. De VVD denkt vanuit de huiseigenaar en niet vanuit de gemeente, het schrappen van de deskundigen mag niet leiden tot hogere erfpachtlasten voor huiseigenaars.
- In het voorstel stelt het College voor het afkopen van erfpacht (in werkelijkheid het vooruitbetalen van de canon) niet meer mogelijk te maken. De VVD hecht eraan dat de keuze tussen canonbetaling en afkoop blijft bestaan.
De VVD zal de consultatieperiode met interesse volgen. Ons standpunt blijft:
Zolang wij niet bereiken wat we willen – een eeuwigdurend stelsel met optie tot koop – zullen we een verandering binnen de huidige systematiek alleen steunen als er significante en aantoonbare voordelen – ook in financieel opzicht – voor de Amsterdamse huizenbezitters aan verbonden zijn.
Meer informatie over de voorgenomen herziening van erfpacht in Amsterdam: http://www.amsterdam.nl/wonen-leefomgeving/erfpacht/nieuws-nieuwsbrief/nieuwsarchief/nieuwsberichten/college-doet/
Het erfpachtrapport van Companen is hier te vinden: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/rapporten/2013/03/19/rapport-ervaringen-met-erfpacht.html