Fred Teeven is Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie en nummer 6 op de lijst. Een crimefighter en een klassiek liberaal. “Alleen als het gaat om veiligheid heb ik er geen probleem mee om individuele rechten te beperken voor mensen die de boel voor anderen verzieken.”
Wie is je vader en wie is je moeder?
Mijn vader werkte bij Joh. Enschede en Zn. als chef bankbiljettendrukker. Hij was een heel volkse man en we woonden in een echte volksbuurt in Haarlem. Ik ben ook een geboren Haarlemmer. Als je nu de slechtste buurt zoekt van Amsterdam-Noord dan heb je ongeveer waar ik ben opgegroeid. Met de eerste Turkse en Marokkaanse gastarbeiders heb ik die wijk ook helemaal zien verkleuren. Hij stemde na de oorlog CPN en toen hij overleed VVD. Mijn moeder heeft altijd PvdA gestemd, tot haar laatste snik.
Waarom ben je een VVD-er?
Het wordt niet altijd herkend maar ik ben hartstikke liberaal. Juist met betrekking tot het persoonlijk leven. Zoals het huwelijk, euthanasie en opvoeding. Ook in het kabinet kom ik op voor gender-identiteit en homorechten, daar ben ik hard klassiek liberaal in. Sommige kabinetsleden vinden dat bepaald geen prioriteit. Alleen als het gaat om veiligheid heb ik er geen probleem mee om individuele rechten te beperken voor mensen die de boel voor anderen verzieken. Voor wat betreft bijvoorbeeld cameratoezicht, dat belemmert de vrijheid in de openbare ruimte in die zin dat je niet anoniem bent. Maar anonimiteit, dat zie je ook op internet, schept ook de mogelijkheid tot uitwassen. Zaken zoals auteursrechten schendingen en kinderporno. Dat schept lastige dilemma’s voor liberalen.
Je hebt je sterk gemaakt voor minimumstraffen. Waarom vind je die zo belangrijk?
Ik vind dat we bij recidivisten we structureel te laag straffen. Dat vindt ook een groot deel van de bevolking. Daar moeten we de vrijheid van rechters een beetje aan banden leggen, zoals we dat ook met de taakstraffen voor geweldsmisdrijven hebben gedaan. Bij geweldsmisdrijven leggen we nu celstraffen op. Je moet zorgen dat het strafrechtelijk klimaat bij de beleving van mensen aansluit, vooral als het gaat om geweldsmisdrijven. Als dat niet het geval is wordt de legitimiteit van de rechtsstaat minder.
Je wekt de indruk iemand van de praktijk te zijn. Door je stijl, met veel concrete voorbeelden. Je hebt ook ruime ervaring als Officier van Justitie met zware zaken. Mis je de praktijk niet?
Ik probeer feeling met de praktijk te houden door veel op werkbezoek te gaan bij politie, Justitie en instanties als reclassering en gevangeniswezen. Je moet na een aantal jaren in de politiek wel beter je best doen om goede actuele praktijkvoorbeelden te hebben. Gisteren heb ik gedineerd met Mark (Rutte, red.) en daar hebben we het ook uitgebreid gehad over concrete voorbeelden die bruikbaar zijn voor de campagne. Ik mis de praktijk niet meer zoals in het begin, je moet er afstand van kunnen nemen. Er komt veel voor terug, je kunt in deze functie een hoop veranderen.
Het campagnevoeren lijkt je makkelijk af te gaan, je doet het zichtbaar met veel plezier. Waar komt die drive vandaan?
Campagnevoeren is geweldig. De strijd, het willen winnen, vind ik iets positiefs. Ook in de sporten die ik doe. Ik ben niet begenadigd met veel sporttalent maar ik heb wel altijd de neiging gehad te willen winnen. Dat had in mijn werk en in de 22 jaar dat ik aan rugby deed. Ik ga nu ook de Dam-tot-Damloop doen. Ik heb net genoeg getraind om niet helemaal dood aan de finish te komen. En als je kijkt naar de grote strafzaken in de jaren 90, dan zie je mij met het mes tussen de tanden opereren. Ik zit daar niet om te verliezen. Ik ben een straatvechter, ik kom wel sullig over, maar ik vind het geweldig om in een vol links café het debat aan te gaan.
Wat was je meest leerzame nederlaag?
Wedden op het verkeerde paard bij de lijsttrekkersverkiezing. Ik ben de enige in het Kabinet die ooit Rita Verdonk aanhanger was. Dat was leerzaam; je kunt je dus vergissen in mensen. Ik kende Mark niet, maar het is mooi om te zien hoe iemand zich ontwikkelt tot premier. Wat ook leerzaam is geweest is mijn tijd in de Tweede kamer. Als je je daar te hard ingraaft en de ander niets gunt, dan is dat niet zo handig voor de toekomst. Je kunt wel eager zijn om alles te winnen, maar je moet ook bereid zijn verlies te nemen.
Wat was je meest leerzame triomf?
Dat we het spreekrecht voor slachtoffers binnen vijf maanden door beide kamers heen gekregen hebben. Uiterlijk 1 oktober is de wet van kracht. Een mooi onderwerp waar je ook politiek wat mee kunt. We hebben overigens veel zaken uit het regeerakkoord kunnen realiseren, vaak ook VVD-punten.
Wie is je favoriete politicus?
Frits Bolkestein. Door zijn relativeringsvermogen, hij was in staat onderwerpen op de agenda te plaatsen en hij heeft echt dingen kunnen veranderen, tegen de stroom in. Ook op hoge leeftijd is hij nog in staat processen te beïnvloeden. Dat vind ik mooi. Internationaal bewonder ik John F. Kennedy omdat hij een moderne politiek introduceerde, dicht bij de mensen en omdat hij in debatten voorbeelden gebruikte die mensen raakten. Een vergezicht is goed, maar dat moet je met microvoorbeelden omkleden.
Wat is je favoriete plek van Amsterdam?
Waar we nu zitten (Veemkade, aan het IJ, red.). Ik zit ook graag bij het Wilhelminadok aan de andere kant van het IJ. En ik ga graag rennen door het Amsterdamse Bos of hier in Oost. Laatst kreeg ik te horen: “Hee Teeven! Ik wist niet dat je sporten kon!”.
Waarom ben je een Vrije Amsterdammer?
Ik ben altijd een liberaal geweest en ik hou van Amsterdam. Ik ben wel een beetje een vreemde eend in de Amsterdamse bijt. Buiten Amsterdam ziet men mij vaak als "die Amsterdammer" maar binnen Amsterdam is dat niet zo. Ik vertegenwoordig samen met Henk Kamp meer het rechtsere geluid wat je in veel kleinere afdelingen buiten de grote steden hoort. Hoe kleiner de afdeling hoe rechtser vaak. Als we die stromingen niet bij elkaar houden worden we of heel liberaal, of heel conservatief rechts, maar beide keren een kleine partij. Dat we die stromingen weten samen te binden zorgt dat we een grote partij zijn.
Tekst: Manfred Harlaar en Cor Mandemaker