In de eerste helft van februari zijn er binnen 5 dagen tijd op klaarlichte dag twee GVB-bussen in Amsterdam Noord overvallen. Het gaat bij beide overvallen om een in eerste instantie ‘normale’ passagier, maar na binnenkomst wordt duidelijk dat de man andere intenties heeft. Met een groot (kaas)mes wordt de buschauffeur gedwongen zijn wisselgeld en voorraad ov-chipkaarten af te staan. Deze incidenten hadden grote beroering onder het bus personeel van het GVB tot gevolg en vormen een aantasting van de veiligheidsgevoelens van reizigers en inwoners van Amsterdam-Noord (zo bleek onder andere uit AT5-Nieuws uitzendingen hierover). Om deze redenen en omdat de incidenten recentelijk zich hebben voorgedaan dienen wij deze actualiteit in om dergelijke incidenten in de toekomst zoveel mogelijk te voorkomen.
Hoewel beide bussen van camerabeveiliging voorzien zijn en ook alle twee de overvallen feilloos door deze camera’s zijn vastgelegd, is de bruikbaarheid van de beelden slechts beperkt. Het gezicht van de man is bij aankomst van de bus namelijk al bedekt door een capuchon en shawl. Hij is bij binnenkomst dus onherkenbaar en de camerabeelden bieden onvoldoende aanknopingspunten voor een goede opsporing.
Herkenbaarheid bij betreden bus
Op dit moment zijn er geen regels gesteld aan de zichtbaarheid van passagiers die de bus binnenkomen, behalve dan dat bij het gebruik daarvan een abonnement met pasfoto moet worden getoond. Een (potentiële) overvaller, dief of geweldspleger kan daardoor momenteel nog compleet onherkenbaar een bus (of tram) instappen. De VVD Amsterdam denkt dat een verplichting om herkenbaar de bus kan betreden een preventief effect kan hebben op potentiële misdadigers: zij besluiten de bus niet te betreden dan wel hun delicten in de bus niet te plegen omdat ze niet herkend willen worden d.m.v. de camerabeelden. Mochten zij desondanks een strafbaar feit begaan, dan wordt de opsporing vergemakkelijkt doordat er herkenbare beelden beschikbaar zijn. Dit idee is in diverse media naar voren gekomen als een ‘capuchonverbod’. Deze term dekt echter niet volledig het voorstel dat de Amsterdamse VVD fractie wil doen. Het gaat de VVD niet per se om de capuchons, maar om het herkenbaar, i.c. met het gelaat zichtbaar, binnenkomen van de bus. Een verplichting hiertoe zou ons inziens dus geweldspleging en andere misdaden in het openbaar vervoer kunnen voorkómen en, -indien nodig- de opsporing kunnen vergemakkelijken en daarmee positief kunnen uitwerken op de veiligheidsgevoelens van de buschauffeurs. Natuurlijk zijn dit veronderstellingen die wij hebben en die in de praktijk bewezen moeten worden. Daarom stellen wij voor dat voor een beperkte tijd –bijvoorbeeld een half jaar- op een aantal buslijnen in Noord deze maatregel wordt uitgeprobeerd. Hierbij moet dan in ieder geval bezien worden wat het effect is op de feitelijke veiligheid en de veiligheidsbeleving van het bus personeel en de buspassagiers.
Intensiveren menselijk toezicht in de bus
Daarnaast vindt de VVD het ontzettend jammer dat de pilot Verbeterd Toezicht OV, opgezet naar aanleiding van een aantal ernstige geweldsdelicten tegen buschauffeurs en conducteurs, is teruggeschroefd van 60 naar 26 toezichthouders en in de Stadsregio Amsterdam per 1 februari jl. zelfs helemaal is beëindigd. De successen van deze pilot logen er immers niet om. Het aantal zware incidenten is met ruim een kwart teruggedrongen en de veiligheidsgevoelens onder medewerkers is gestegen van een 6,2 naar een 7. De VVD heeft enkele vragen over het stopzetten van de pilot. Daarnaast lijken de incidenten ons aanleiding om het menselijk toezicht in de bussen in Noord de komende tijd te intensiveren door een grotere inzet van het Veiligheidsteam Openbaar Vervoer (politie en stadstoezicht) en/of het Handhavingsteam (Zorgteam) van het (GVB).
Vragen:
1 Bent u het met de VVD Amsterdam eens dat het zeer onwenselijk is dat overvallers onherkenbaar de bus kunnen betreden en dat er ondanks goede camerabeelden van de overval hierdoor geen duidelijk signalement van de dader gegeven kan worden?
2 Hoe staat u tegenover een pilot bij een aantal buslijnen in Noord, waaronder de 37 en 33, waarbij passagiers herkenbaar de bus moeten betreden en de het ondersteunen van de evaluatie van deze maatregel? Op basis van de resultaten van de pilot kan geconcludeerd worden of deze maatregel positieve uitwerking heeft op de objectieve en subjectieve veiligheid van personeel en reizigers en zou besloten kunnen worden of uitbreiding van de pilot wenselijk en haalbaar is? In hoeverre kunnen/moeten vervoersbedrijven zelf over een dergelijke maatregel beslissen en zo ja, bent u desondanks de voorgestelde maatregel (en de handhaving daarvan) te bespreken met het GVB?
3 Kunt u toelichten waarom de pilot Verbeterd Toezicht OV geen vervolg heeft gekregen? In hoeverre zijn u negatieve consequenties bekend voor de veiligheid van personeel en reizigers?
4 Bent u bereid te zorgen voor extra menselijk toezicht in de bussen in Noord door bijvoorbeeld extra surveillances van het Veiligheidsteam Openbaar Vervoer?
Update 05-03-2013
De vragen van de VVD Amsterdam zijn in de raadscomissie van donderdag 28 februari besproken. Burgemeester van der Laan gaf aan dat het in praktijk lastig is om een juridische definitie van herkenbaar of niet herkenbaar te hanteren. Het GVB vreesde daarnaast juist voor confrontaties tussen haar personeel en passagiers. Wat de VVD betreft had een proef met de zichtbaarheidseisen ook tot deze conclusies kunnen leiden. Ook ging het de VVD niet om het handhaven van het verbod, waarbij de juridische defintie een probleem kan vormen, maar de preventieve werking. Een chauffeur kan immers zijn deur gesloten houden zolang een persoon naar zijn/haar mening nog te onherkenbaar is.
Bekijk hier de AT5 berichtgeving omtrent het voorstel.
http://www.at5.nl/artikelen/96025/weer-overval-op-gvb-chauffeur-noord
Bekijk hier de berichtgeving van Wakker Nederland omtrent het 'capuchonverbod'.
http://www.omroepwnl.nl/video/fragment/vandaag-de-vrijdag-buschauffeurs_46905