Voorzitter, wat fijn om hier weer te staan en wat fijn dat er perspectief is. Langzaam gaat Nederland en Amsterdam weer open. Voorzichtig hoor ik ondernemers weer nadenken over investeringen, nu terrassen en buitenlocaties weer open zijn.
Afgelopen weekend ben ik naar Artis geweest. Wat was het heerlijk om daar weer rond te lopen. Iedereen, bezoekers en medewerkers waren blij en optimistisch. Ik denk zelfs dat je het zag bij de dieren. Ook die waren blij dat er weer bezoekers waren.
Laat ik daar direct bij zeggen: we zijn er nog niet. Het blijft zaak om ons aan de maatregelen te houden zodat de cijfers omlaag blijven gaan. En het blijft belangrijk om onze waardering te blijven uitspreken voor al degene die iedere dag snoeihard werken om onze stad en de zorg draaiende houden. Chapeau!
Het harde werken zien we ook terug in deze Voorjaarsnota. Het is niet gemakkelijk om alle onzekerheden en ontwikkelingen in 1 Voorjaarsnota te vangen. Complimenten aan de ambtenaren en aan het college hiervoor. En er staan zeker zaken die wij steunen. Het structureel maken van het budget voor evenementen of het dekken van het tekort voor het Namenmonument .
We zien ook dat het extra budget voor de jeugdhulp nodig is. Waarbij we wel willen benadrukken dat goed naar de doelmatigheid gekeken moet worden. Mijn collega de Grave zal hier in de commissie Zorg op terug komen.
Alhoewel de stad harder is geraakt dan andere delen van het land, gaan we er ook met hard werken weer bovenop komen. Die veerkracht hebben steden in het algemeen en Amsterdam in het bijzonder. Daarom willen we naar voren kijken, naar de uitdagingen van de komende jaren.
In eerdere algemene beschouwingen sprak ik over de zoons van vrienden van ons, die graag het huis uit wilden. Ondertussen is het ze gelukt! De jonge leraar is met zijn partner in Purmerend gaan wonen en werken. En zijn broer, met de DTP opleiding, is met zijn vriendin, ook DTP-er, in Almere gaan wonen en werken. En u hoort het vast ook om u heen: jonge mensen of gezinnen die de stad uit trekken.
Wat ons betreft is dit, aantrekkelijk houden van Amsterdam voor de middengroepen, een van de grootste uitdagingen van de komende tijd. Want deze jonge mensen en gezinnen hebben juist vaak de banen die zo hard nodig zijn in de stad: leraar, politieagent, verpleegkundige, DTP-er, ICT-er. (De wethouder onderwijs stuurde er afgelopen vrijdag nog een brief over aan het kabinet)
Zonder deze middengroepen wordt Amsterdam een stad voor minima of hoge inkomens. En dat vindt niemand een aantrekkelijk beeld. Want dat betekent minder winkels, minder scholen etc. De middenklasse is het cement van de stad en zonder hen neemt de sociale cohesie af. Wat er uiteindelijk toe leidt dat Amsterdam niet meer die aantrekkelijke stad met prachtige voorzieningen zal zijn.
De belangrijkste reden waarom jonge mensen en gezinnen wegtrekken is omdat ze hier geen betaalbare woning kunnen krijgen. En daar is maar 1 oplossing voor: de bouwproductie flink opschroeven.
U weet dat wij hier radicaal anders kiezen dan het college van GL en D66. Wij zeggen: Bouw voor de middengroepen. Verhoog de bouwproductie naar 8700 per jaar (dat is mogelijk, want dat is gehaald) en bouw hiervan minimaal 4300 woningen (oftewel 50%) voor de jonge gezinnen en deze broers waar ik het net over had.
Zowel huur als koop. Want de helft van de Amsterdammers wil graag een koophuis, terwijl dit nu maar zo’n 30% van de markt is. (Overigens zie je ook dat mensen die verhuizen vaak huurders zijn en in hun nieuwe woonplaats kopen).
Meer groen, is ook een vaak gehoord argument waarom mensen de stad uit trekken. Dus ook het ver-groenen van de stad staat wat ons betreft hoog op de agenda. Niet door de auto de stad uit te jagen; want juist deze gezinnen hebben een auto vaak nodig; maar wel door auto’s onder de grond te brengen. Zodat er meer ruimte is voor groen, voetgangers en fietsers.
Deze voorstellen deden wij al bij onze tegenbegroting. En zouden wat ons betreft door een volgend college in en deltaplan ‘Wonen en werken voor de middenklasse in Amsterdam’ uitgewerkt moeten worden.
Daar willen we nu twee voorstellen aan toevoegen.
Want om mensen in de stad te houden is het ook nodig dat er voldoende werk is. En ik denk dat we allemaal wel geschrokken zijn van de kwetsbaarheid van onze economie. Enerzijds zien we dat in de afhankelijkheid van toerisme. En anderzijds ook in het wegblijven van forensen, werknemers die nu thuis werken en niet meer op kantoor. En daarmee ook minder boodschappen doen in onze stad of naar voorzieningen gaan.
Duidelijk is dat vestigingsklimaat weer hoog op de agenda moet komen. Wat ons betreft rollen we als gemeente de rode loper uit voor bedrijven die werkgelegenheid naar Amsterdam brengen. Dat kan van fintech tot logistiek dienstverlener, of van laboratorium tot startups die ons helpen bij de energietransitie. Zo’n rode loper bestaat uit het verkorten van vergunningstrajecten, hulp bij huisvesting, hulp bij het vinden van personeel en een persoonlijk contactpersoon bij de gemeente.
Ons tweede voorstel gaat over een ‘middengroepen-toets’. Om te toetsen of beleid bijdraagt of juist afbreuk doet aan de aantrekkelijkheid van de stad voor de middenklassen. Voor het MKB bestaat een dergelijke toets zowel landelijk als lokaal.
Ik zal een paar voorbeelden geven: Wat doet de afsluiting van de Piet Hein tunnel met de bereikbaarheid van scholen waar ouders hun kinderen naar toe brengen. Of wat doet het verhogen van de lasten met de totale koopkracht van de middenklasse in Amsterdam. Hoe zit het met betaalbare sportvoorzieningen? Dit kan per keer of via een panel besproken worden.
Ook veiligheid wordt genoemd door de middengroepen als een belangrijke reden om niet in Amsterdam te blijven. We hadden het net al over de verschrikkelijke incidenten van de afgelopen weken. En we hebben het vaak over ondermijning en wapenbezit onder jongeren.
We spraken al onze grote waardering en complimenten uit naar de politie en burgemeester en dat doen we hier graag weer. En tegelijkertijd de oproep om alles op alles te zetten dit geweld en het wapengeweld te stoppen. Laat geen middel onbenut. En u weet natuurlijk dat we het hier over preventief fouilleren hebben. Vast geen wondermiddel, maar alstublieft, haal het taboe eraf en gebruik dit middel gewoon.
Voorzitter, dan wil ik het nog even hebben over de allergrootste ergernis van alle bewoners in Amsterdam: AFVAL. Hoe kan het nou toch dat het college geen grip op krijgt op deze kerntaak. En laat helder zijn: bewoners hebben hier ook zelf een rol in door geen afval naast de bakken te dumpen.
Maar uiteindelijk is dit alleen op te lossen door grotere en meer bakken of door vaker ophalen. Dit probleem moet voor het einde van het jaar opgelost zijn.
Ons voorstel is tweeledig: laat start-ups via een nieuwe Start-up-in-Residence challenge zich hier over buigen. En gebruik alle creatieve manier om capaciteit te verhogen. Door extra aanhuren van wagens, mensen via de werkbrigade in te zetten of vraag ambtenaren die boventallig zijn of tijdelijk minder werk hebben zich in te zetten. Ook hiervoor dienen we een motie in.
Voorzitter, we zijn het laatste jaar van deze coalitie in gegaan. Een periode die vanwege corona anders is gelopen dan gedacht. Dat er extra geld is uitgegeven, dat er veel geïnvesteerd wordt; dat steunen wij. Tegelijkertijd maken we ons wel zorgen over de houdbaarheid van de financiën in Amsterdam. Een volgend college zal hier zeker mee te maken krijgen.
De voorjaarsnota die dit college presenteert is financieel kwetsbaar. Kijk naar de oplopende schuldquote, de afhankelijkheid van gelden uit het Rijk, het opmaken van reserves (waaronder het vereveningsfonds) en de bedachte financieringsbron - afkoopsommen eeuwigdurende erfpacht - die toch niet zo veel blijkt op te leveren als gedacht. Mijn college Torn zal hier in de commissie financiën verder op in gaan.
Het lijkt ons verstandig om een financiële doorkijk te maken naar de stand van de algemene reserve gebaseerd op een slechter scenario. We moeten hier als Raad zicht op hebben bij te nemen beslissingen. Ook hiervoor dienen we een motie in.
Voorzitter, we kijken optimistisch naar de toekomst. Amsterdammers zijn veerkrachtig en Amsterdam zal zeker haar magische aantrekkingskracht hervinden.
Voor mij zijn dit mijn laatste algemene beschouwingen en ik wil vanaf hier mijn beoogde opvolger, Claire Martens, ontzettend veel succes wensen. Zij gaat het geweldig doen, de stad is bij haar in goede handen.